Bouw windparken Noordzee brengt ernstige schade aan zeeleven

De natuur in de Noordzee heeft ernstig te lijden onder de bouw van windparken. In het NTR-wetenschapsprogramma Focus is te zien dat het heien van windmolenfunderingen zoveel herrie maakt dat zeezoogdieren gehoorschade oplopen, zelfs nog op tientallen kilometers afstand.

De bouw verjaagt bruinvissen en zeehonden uit hun leefgebied. Grootschalige hei-activiteiten kunnen ‘leiden tot zeer negatieve effecten op enkele beschermde soorten’ en maken ‘een groot deel van de Noordzee ongeschikt als leefgebied’ voor zeezoogdieren. Dit blijkt uit Milieueffectrapportages die zijn gemaakt voor de nieuwe windparken Borssele en Hollandse Kust.

De gevolgen voor de visstand zijn echter niet onderzocht. De visserij zegt bij monde van visser Dirk Kraak dat de directe gevolgen van heiwerkzaamheden nu al te merken zijn rond de vier reeds aangelegde windparken. Kraak spreekt over ‘een kleinere vangst, en een andere trek van de vissen’ en observeert dat ‘eenmaal weggejaagde vispopulaties niet meer terugkomen’.

Meer windmolens, meer herrie

In de uitzending illustreert Focus met een experiment dat vissen al op grote afstand van heiwerkzaamheden wegvluchten. Noordzeedeskundigen roepen dan ook op om de langetermijneffecten van hei-activiteiten op de visstand te onderzoeken, voordat op grote schaal windparken worden aangelegd. Internationaal vooraanstaand zeebioloog Christopher Clark vertelt dat recent onderzoek onomstotelijk aantoont dat aanhoudende onderwaterherrie schadelijke gevolgen heeft voor het zeeleven. Zoals voor krill, het basisvoedsel voor veel andere zeedieren.

Tijdens seismische activiteiten door de oliesector wordt met luide knallen de zeebodem afgespeurd naar olie. Wetenschappers onderzochten de effecten hiervan op het krill. ‘Toen onderzoekers telden hoeveel van het krill nog leefde na de seismische activiteiten, bleek alles dood’, vertelt Clark. De knallen van seismisch onderzoek zijn vergelijkbaar met die van heiklappen. Clark ziet deze studie dan ook als een waarschuwing voor Nederland. Toch verrijzen de komende jaren onafgebroken nieuwe windmolenparken in zee. Om onze energiedoelstellingen te halen, zal volgens het Planbureau voor de Leefomgeving in 2050 17 tot 26% van de Nederlandse Noordzee bedekt moeten zijn door windmolens. Nu is dit nog geen halve procent.

Geluid draagt ver

Geluid draagt onder water veel verder dan op land. Om te voorkomen dat heiklappen de hele Noordzee doorgaan, zijn er manieren ontwikkeld om het geluid te dempen. Zoals geluidswanden en stillere heihamers. De Nederlandse overheid verplicht de bouwers niet die middelen te gebruiken. Wel is er sinds kort er een maximum gesteld aan het hei-geluid, van rond de 170 decibel, gemeten op 750 meter afstand van de heipaal. Maar uit onderzoek van TNO blijkt dat al vanaf 136 decibel, tientallen kilometers van heiactiviteiten, schade kan ontstaan.

Normen niet gehandhaafd in Nederland

Buurland Duitsland hanteert een vaste maximumnorm van 160 decibel. Die norm wordt strikt gehandhaafd: als uit onafhankelijke controlemetingen een overschrijding blijkt, legt de overheid de bouwactiviteiten meteen stil. In Nederland bestaat deze handhaving niet. Het Ministerie van

Economische Zaken en Rijkswaterstaat laat Focus desgevraagd weten dat de bouwer zelf moet meten of de hei-activiteiten onder de maximumnorm blijven. Rijkswaterstaat meldt dat in Nederland bij overschrijding ‘handhavend wordt opgetreden door middel van waarschuwingsbrieven, boetes en last onder bestuursdwang.’ Maar tot op heden zijn hier nog nooit heiactiviteiten stilgelegd.

De eerstvolgende heiwerkzaamheden op de Noordzee zullen in 2020 van start gaan. [Persbericht NTR – donderdag 3 mei 2018]

Kijk hier de Focus uitzending van donderdag 3 mei 2018 terug op NPO