Nieuw ICES-rapport waarschuwt voor gevaarlijke ontwikkeling offshore windenergie
3 min read
Sediment plumes door windmolens.
In een nieuw baanbrekend wetenschappelijk onderzoek is gewaarschuwd dat de voortdurende uitrol van offshore windparken in Europese wateren dat nu al mariene ecosystemen veranderde en toenemende druk blijft veroorzaken voor de visserijsector.
De bevindingen, gepubliceerd in het WKCOMPORE-rapport van de International Council for the Exploration of the Sea (ICES), wijzen op diepe en mogelijk blijvende gevolgen voor vissers, hun levensonderhoud en de soorten waarvan ze afhankelijk zijn.
De Workshop to Compile Evidence on the Impacts of Offshore Renewable Energy on Fisheries and Marine Ecosystems (WKCOMPORE) onderzocht de effecten van offshore hernieuwbare energie (ORE) op visbestanden en vissersvloten in de Keltische Zee, de hele Noordzee en de Oostzee. De herziening werd uitgevoerd op verzoek van DG MARE van de Europese Commissie.
WKCOMPORE concludeerde dat vissers gedwongen worden te kiezen tussen het aanpassen van hun vistuig, het maken van hogere kosten of het volledig verlaten van de sector – vooral omdat uitsluiting en verschuivende visgebieden toenemen.
“Er is duidelijk bewijs dat de meeste vissers hun manier van werken of hun activiteiten zullen moeten veranderen, wat leidt tot directe sociale en economische gevolgen”, waarschuwt het rapport.
Lokale effecten, brede gevolgen
De belangrijkste bevindingen tonen aan dat uitsluitingszones tijdens de bouw en exploitatie van windparken leiden tot verstoorde visroutes, verplaatsing van de inspanning en verminderde toegang tot traditionele gronden – vaak zonder enig zinvol overleg. Nationale verschillen in de manier waarop toegang wordt verleend, maken de zaken nog ingewikkelder. In het Verenigd Koninkrijk kunnen vissers arrays betreden, terwijl in Nederland de toegang meestal verboden is.
“Zelfs als het technisch is toegestaan, weerhouden de risico’s voor het vistuig en de veiligheid van het schip vissers er vaak van om in en rond windparken te opereren”, aldus de beoordeling.
Ook het type en de lay-out van ORE-projecten spelen een rol. Drijvende turbines vormen andere navigatie- en uitrustingsuitdagingen dan constructies met een vaste bodem. Slecht in kaart gebrachte kabels en verzekeringshindernissen beperken het aanpassingsvermogen van vissers verder.
Effecten van soorten: winnaars en verliezers
WKCOMPORE ontdekte dat de ecologische effecten van offshore windparken sterk verschillen per soort en locatie. Kunstmatige structuren zoals turbinevoeten kunnen rifachtige habitats bieden voor kreeften en schaaldieren, maar kunnen ook invasieve soorten aantrekken of de verspreiding van vissen veranderen. Onderzoek uit de Belgische Noordzee toont bijvoorbeeld een lagere soortenrijkdom aan op kunstmatige structuren in vergelijking met natuurlijke riffen.
Voor commercieel belangrijke vissen, zoals schol, haring en kabeljauw, zijn de gevolgen gemengd. Sommigen kunnen baat hebben bij verminderde predatie of sedimentverstoring, terwijl andere te maken hebben met afnemende rekrutering als gevolg van verlies van leefgebied en onderwatergeluid.
Uit een casestudy bleek dat zelfs matig lawaai tijdens de bouw onherstelbare schade kan toebrengen aan de ernstig bedreigde Baltic bruinvispopulatie. Het rapport roept op tot een volledig verbod op het heien in de kernhabitat van de soort en strikte seizoen beperkingen.
Oproep tot betere modellering en mitigatie
Cruciaal is dat het rapport een grote lacune in het huidige beleid identificeert: het gebrek aan betrouwbare instrumenten om cumulatieve effecten te beoordelen. ICES dringt er bij regeringen en regelgevers op aan om geavanceerde ecosysteemmodellen zoals DISPLACE of OSMOSE toe te passen om multisectorale druk te simuleren en mariene ruimtelijke ordening beter te informeren.
Het beveelt ook een reeks mitigerende maatregelen aan, waaronder vrije doorgangscorridors voor vissersvaartuigen, verplichte kabelbegraving, verbeterde geluidsbestrijdingstechnologie en meer gesprekken met visserijgemeenschappen in de planningsfase.
Industrie waarschuwt voor een niet-duurzame toekomst
Brancheorganisaties hebben de bevindingen van het rapport verwelkomd als bevestiging van al lang bestaande zorgen. “Jarenlang hebben onze vissers gezegd dat de revolutie op het gebied van groene energie boven hun hoofden en door hun terrein wordt gebouwd, vaak zonder overleg of compensatie“, zei een vertegenwoordiger van belanghebbenden.
De ICES-evaluatie concludeert: “De toekomstige ontwikkeling van offshore windenergie moet een eerlijk evenwicht vinden tussen de productie van schone energie en de duurzame toekomst van mariene voedselsystemen. Zo niet, dan worden de kosten gedragen door zowel kustgemeenschappen, ecosystemen als economieën.”
