“We proberen allemaal te overleven”

Johan Seepma (54) vist met zijn broer met de OL-5 op Noordzeegarnalen. Voor Seepma en collega-garnalenvissers zijn het onzekere, barre tijden. De jongste bedreiging heet ‘torenhoge brandstofprijzen’.

Door achtereenvolgende stormen begon 2022 niet al te best voor de meeste Noordzeevissers. Seepma: “Ook wij lagen veel voor de kant begin dit jaar en als we wel konden uitvaren, vielen de vangsten tegen. De verdiensten zijn tot op heden zuinig. Sinds de oorlog in Oekraïne begint de situatie hopeloos te worden. De gasolieprijs schommelt al weken rond een euro. Vorige week was die voor ons 87 cent per liter, waarbij 50 cent al best veel is. Wij verbruiken zo’n 700 liter brandstof per etmaal en zijn gemiddeld drie keer vierentwintig uur op zee. Dan gaat dus een groot deel van de omzet op aan brandstof. Vorige week kon het niet uit en draaiden we verlies. Deze week was het net te doen. Dit zijn voor veel visserijondernemers geen beste omstandigheden.”

1. Voor grotere kotters is door de vishandel prijscompensatie toegezegd. En ook de Europese Unie doet nu een duit in het zakje. Die toezeggingen gelden niet voor garnalenvissers?

“De Europese toezegging lijkt te gelden voor de volledige Europese visserijvloot. Maar eerst zien dan geloven. De toezegging van de Nederlandse visserijhandel om een bijdrage te leveren aan brandstofkosten geldt alleen voor grotere kotters op platvis en rondvis en niet voor de garnalenvisserij. Dat begrijp ik niet goed. Het is in feite oneerlijk. Er zijn in Nederland 220 garnalenvissers, op het Wad, op de Noordzee en in Zeeuwse wateren. Waarom krijgen die geen brandstofcompensatie via de vishandel? De manier waarop het is gecommuniceerd vond ik bovendien nogal denigrerend. Deze domper komt bovenop andere tegenslagen.”

2. Iemand opperde recent in een reactie op een twitterbericht van jou dat garnalenvissers bij de garnalenhandel moeten aankloppen?

“Dat is niet zo eenvoudig. Garnalenvissers vissen voor de handel o.b.v. vaste contractprijzen. Verkoop op de klok in de visafslag is sinds vorig jaar definitief uit de garnalenhandel verdwenen. Ook wij stapten met een handvol laatste vissers vorig jaar over op contractvisserij. Wij krijgen nu gemiddeld iets meer per kilo garnalen en hebben zo iets meer zekerheid. Die reactie waar je op doelt, ging uit van een nieuwe ronde onderhandelingen over de kiloprijs. De vraag is of dat haalbaar is en zoden aan de dijk zet. Misschien dat er vanuit het Europese steunpakket ook iets onze kant opkomt. Wat Nederland betreft: of je geeft niemand compensatie, of iedereen. Ik gun alle Nederlanders compensatie voor gestegen brandstofkosten. Hoe houden we het hoofd anders boven water? We hebben altijd de mond vol van ‘level playing field’. Waar is die nu gebleven? Spanje en Frankrijk waren er snel bij om hun vissers te steunen. Die landen doen standaard veel meer voor hun vissers. Waarom kan dat in Nederland niet?”

3. Wat speelt er op zee nog meer voor garnalenvissers?

“Er zijn garnalenrijke visgronden gesloten in zogeheten VIBEG-gebieden. Ook Brexit blijkt nadelig voor garnalenvissers, voor wie geen compensatieregeling is getroffen. Hoe wij worden getroffen door Brexit? Als collega’s die op platvis en rondvis vissen niet meer mogen vissen in Britse gebieden zijn er vissers die in het seizoen tijdelijk omschakelen op de garnalenvangst. Dat is extra concurrentie in onze wateren. Zo gaan we ‘vissen op een postzegel.’ Ik begrijp heel goed dat collega’s soms omschakelen. We proberen allemaal te overleven, maar voor ons ligt er geen Brexit-compensatie klaar, terwijl wij indirect ook worden getroffen. Als er weer ergens goed garnalen worden gevangen, worden de beste vangstgebieden stukgevist. Gelukkig geldt er nu een visverbod voor in het weekend. Dan komt de boel als het moet een beetje tot rust.”

“Voor de Waddenvloot zijn onder ‘VisWad’ recent garnalenvissers uitgekocht via het Waddenfonds. Die regeling gold niet voor vissers die boven de eilanden in de Noordzee op garnalen vissen. Ook worden wij niet meegenomen in het Noordzeeakkoord, waarvoor binnenkort een saneringsregeling wordt uitgerold. Ook ik en mijn broer hebben, met collega- Noordzee-garnalenvissers visgebieden moeten inleveren. Dan moet je dat als overheid ook netjes oplossen en bedrijven die er voor open staan, uitkopen.”

4. Er leven onder garnalenvissers zorgen en twijfels over de stikstofaanpak van de overheid. Om te kunnen blijven vissen in als kwetsbare natuur aangewezen zeegebieden moeten kotters de uitstoot van stikstof reduceren met nieuwe schone, zuinige motoren. Hoe kijk jij daar tegenaan?

“Ik vind dat we als vissers niet voor de muziek moeten uitlopen. Laten we eerst eens kijken hoe ernstig dit probleem is. Doe vooral onderzoek. Meten is weten. Wat stoten we dan echt uit als totale scheepvaartsector in de aangewezen gebieden. Het gaat denk ik om niet meer dan een paar procent, maar zelfs de overheid kan dat niet aantonen en weet nog nauwelijks hoe de vork in de steel zit. Visserijcriticus Han Lindeboom van het NIOZ liet recent weten dat als je goede metingen verricht er genoeg ruimte overblijft voor de garnalenvisserij. Ik zou wensen dat ngo’s stoppen met paniek zaaien. Dit onderwerp moeten we benaderen op basis van feiten, niet op basis van aannames en alarmisme. Je kunt niet nu al 220 garnalenkotters ombouwen. Op basis waarvan? Dit is iets wat we met z’n allen moeten oplossen door de rijen gesloten te houden.”

5. Hoe kijk jij naar de toekomst; wat moet er gebeuren om de garnalenvloot in de vaart te houden?

“De overheid moet in de eerste plaats zorgen voor een warme saneringsregeling voor de complete garnalenvloot. Die is er echt nog nooit geweest en het wordt tijd. Wie door wil, gaat door. Wie wil stoppen, moet onder redelijke voorwaarden kunnen stoppen. Feit is dat het totale visbestek met alle gesloten gebieden nu te klein is voor 220 garnalenkotters en Noordzeekotters die in het seizoen omschakelen. Het zou beter zijn voor de natuur als de vloot wat krimpt.”

“Verder hoop ik vurig dat de visserijorganisaties op de belangrijkste dossiers stikstof, natuurwetvergunningen, windparken, saneringsregelingen en brandstofcompensatie meer en beter gaan samenwerken. Dat kan alleen als vissers aan tafel blijven en niet weglopen. Bij de onderhandelingen rond het Noordzee-akkoord bijvoorbeeld. Wie niet aan tafel zit, is op termijn gezien.”

“Wat ik zelf ga doen als er een saneringsregeling komt? Ik ben 54 en hoop nog zeker tien jaar te kunnen vissen. De zee laat je niet zomaar in de steek. Ik ben als visser op mijn achttiende begonnen. In 1988 had ik mijn eerste schip. Ik heb altijd een boterham op zee kunnen verdienen. Dat wil ik nog even blijven doen. Tenzij de overheid en ngo’s het vissen onmogelijk maken. Dan stopt alles.”

Tekst: Michel Verschoor via Facebook. Foto: Johan Seepma.