Offshore energie schadelijk voor zeemilieu waarschuwt Europese Rekenkamer
3 min read
Europese Commissie heeft geen inschatting gemaakt van de mogelijke effecten op het milieu.
De ontwikkeling van hernieuwbare offshore-energie in Europa levert dubbelzinnige resultaten op, waarschuwt de Europese Rekenkamer (ERK) in een vandaag gepubliceerd verslag.
EU-maatregelen en -geld hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van “blauwe energie” om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU te behalen. De EU zou echter weleens achter kunnen blijven bij haar ambities, zeggen de auditors. Ook moet er veel meer worden gedaan om hernieuwbare offshore-energie sociaaleconomisch en ecologisch duurzaam te maken.
Blauwe energie moet aanzienlijk gaan bijdragen aan de groene doelstellingen van de EU. In 2020 stelde de Europese Commissie haar strategie vast om de duurzame ontwikkeling van hernieuwbare offshore-energie te steunen en het volledige potentieel ervan te benutten. Sinds 2007 heeft de EU 2,3 miljard euro beschikbaar gesteld voor technologieën voor hernieuwbare offshore-energie. Daarnaast heeft de Europese Investeringsbank 14,4 miljard euro aan leningen en investeringen in aandelen verstrekt.
De toename van hernieuwbare offshore-energie brengt zijn eigen “groene dilemma” met zich mee: deze vorm van energie is essentieel voor de groene transitie van de EU, maar de ontwikkeling ervan kan schadelijk zijn voor het zeemilieu. Hoewel de EU-strategie probeert om hernieuwbare offshore-energie af te stemmen op de biodiversiteit, heeft de Europese Commissie geen inschatting gemaakt van de mogelijke effecten op het milieu. Deze effecten kunnen onder andere bestaan uit de verplaatsing van soorten, en veranderingen in de structuur van populaties, in de beschikbaarheid van voedsel of in migratiepatronen. De auditors vrezen dat de uitbreiding van hernieuwbare offshore-energie in Europa schade zal toebrengen aan het zeemilieu, zowel onder als boven de zeespiegel.
“De Russische inval in Oekraïne heeft laten zien dat het van belang is dat de EU energieonafhankelijk is. Onze zeeën kunnen onderdeel van de oplossing zijn”, zegt Nikolaos Milionis, het ERK-lid dat de controle leidde. “Maar de blauwe revolutie van de EU mag niet ten koste van alles worden nagestreefd: hernieuwbare offshore-energie mag niet leiden tot grote sociale of milieuschade.”
Hernieuwbare offshore-energiebronnen bestaan zelden naast andere activiteiten. Met name conflicten met de visserij blijven grotendeels onopgelost en het verzet tegen hernieuwbare offshore-energie steekt vaak opnieuw de kop op bij de beoordeling van afzonderlijke projecten. Ook EU-landen die dezelfde wateren delen, plannen zelden gemeenschappelijke projecten. Dit betekent dat zij kansen laten liggen om de schaarse maritieme ruimte efficiënter te gebruiken. Daarnaast zijn de sociaaleconomische gevolgen van de ontwikkeling van hernieuwbare offshore-energie tot nu toe niet grondig genoeg bestudeerd.
De auditors merken ook op dat risico’s voor de voorziening van kritieke grondstoffen de uitrol van hernieuwbare offshore-energie in Europa kunnen vertragen. Momenteel worden zulke materialen bijna volledig geleverd door China, dat ook een cruciale rol speelt bij de productie van permanente magneten voor windturbinegeneratoren. De afhankelijkheid van de EU van grondstoffen kan leiden tot knelpunten. De auditors uiten hun bezorgdheid over de voorzieningszekerheid in het licht van de huidige geopolitieke spanningen. Langdurige nationale vergunningsprocedures vormen een andere belemmering. Frankrijk heeft bijvoorbeeld een van de langste termijnen voor de goedkeuring van installaties voor offshore windenergie, die kan oplopen tot elf jaar.
Desondanks heeft de EU ambitieuze streefcijfers voor de geïnstalleerde capaciteit vastgesteld: 61 GW in 2030 en 340 GW in 2050. Momenteel bedraagt de capaciteit slechts 16 GW. Er zal dus een snelle en grootschalige uitrol van installaties voor hernieuwbare offshore windenergie in EU-landen nodig zijn. Om dit te realiseren is veel ruimte op zee nodig en ongeveer 800 miljard euro, voornamelijk uit particuliere investeringen. Deze streefcijfers kunnen moeilijk haalbaar zijn, zeggen de auditors
Achtergrondinformatie
Hernieuwbare offshore-energie kan worden opgewekt door middel van (verankerde en drijvende) windtechnologie, oceaantechnologie (getijden- en golfenergie) en drijvende zonnetechnologie. Momenteel wordt bijna alle hernieuwbare offshore-energie in de EU opgewekt met windtechnologie. Duitsland heeft de grootste offshore capaciteit van alle EU-landen (8,1 GW eind 2022, voornamelijk in de Noordzee), gevolgd door Nederland (3,2 GW), Denemarken en België (beide ongeveer 2,3 GW).
Speciaal verslag 22/2023 “Hernieuwbare offshore-energie in de EU — Ambitieuze plannen voor groei, maar duurzaamheid blijft een uitdaging” is beschikbaar op de website van de ERK.
