Onderzoek naar effecten grootschalige aanleg windparken op de Noordzee

De scenario’s van grootschalige bouw van windparken in de zuidelijke Noordzee hebben mogelijk vergaande gevolgen voor de wind, golven, stroming, sediment en waterkwaliteit en daarmee voor het functioneren van de Noordzee.

Dit blijkt uit een verkennend onderzoek van kennisinstituut Deltares, in samenwerking met het KNMI, Whiffle en Wageningen Marine Research (WMR), in opdracht van Rijkswaterstaat. Duidelijk is dat door windmolens niet alleen de wind verandert maar ook de zee. Als een van deze scenario’s de toekomst wordt zijn de gevolgen daarvan voor vissen, vogels, zeezoogdieren en uiteindelijk voor de mens nog niet duidelijk.

Effecten op de Noordzee

De verkenning laat zien dat nu al rond de bestaande windparken de windsnelheid nabij het zeeoppervlak kan worden beïnvloed, niet alleen binnen de windparken maar ook tientallen kilometers benedenwinds. Dat geldt ook voor de golfhoogte, troebelheid, gelaagdheid van het water en veranderingen van de getijdedynamiek.

Op dit moment zijn de effecten op de Noordzee, gezien de schaalgrootte van de windparken nog klein, maar bij opschaling kan dit voor allerlei processen grote gevolgen hebben. Luca van Duren, specialist mariene ecologie bij Deltares: “Met dit onderzoek laten we voor de eerste keer integraal zien wat mogelijk indirecte effecten zijn op het ecosysteem als we veel meer windparken op zee aanleggen. Het is een eerste stap. We moeten samen met omliggende landen verder onderzoeken wat de gevolgen zijn van verschillende scenario’s van windparken in de zuidelijke Noordzee. Wat betekent dat voor het natuurlijk functioneren van de Noordzee; voor vissen, vogels, zeezoogdieren en uiteindelijk voor de mens.”

De onderzoekers baseren zich op literatuuronderzoek (modellen en data) en inzichten van deskundigen op dit gebied. Ze hebben hun bevindingen vastgelegd in het rapport Assessment of system effects of large-scale implementation of offshore wind in the southern North Sea’.

Effecten op ecologisch systeem

Het onderzoek laat zien dat de aanwezigheid van veel windparken uiteindelijk ook indirect effecten kan hebben op vissen, vogels en zeezoogdieren. Dat komt via doorwerking van fysische processen met effect op de lagere trofische niveaus (de positie van organismen in de voedselketen) van het ecosysteem.

Een grote uitbreiding van windparken op zee vermindert enerzijds de gemiddelde windsnelheden en daarmee ook golfhoogtes. Anderzijds veroorzaakt de aanwezigheid van de palen van turbines veel menging van de waterkolom. Beide processen hebben invloed op opwerveling van slib en dus op doorzicht. Dit soort fysische effecten kunnen in theorie grote gevolgen hebben voor de ecologie van de Noordzee. Ze beïnvloeden de algengroei, de basis van al het andere leven in zee.

Minder gelaagdheid – in temperatuur en zoutgehalte – in de waterkolom betekent ook dat voedsel anders verdeeld wordt in het water. Sommige diersoorten kunnen hiervan profiteren, voor andere soorten betekent dit minder voedsel. Er kunnen dus effecten ontstaan op de biodiversiteit door veranderingen in de voedselketens. Daarnaast vormen de palen en de steenbestorting een ander soort habitat dan de zandige Noordzeebodem. Ook dit kan een verandering in aantallen en soorten dieren teweegbrengen.

Schaalvergroting

Bij specifieke windparken in Duitsland zijn veranderingen in bv. structuur van de waterkolom nu al aangetoond, bij de huidige schaalgrootte. De effecten zijn daar zichtbaar binnen de windparken en tot enkele tientallen kilometers daarbuiten. Bij opschaling kunnen deze effecten heel belangrijk worden en het natuurlijk functioneren van de Noordzee gaan beïnvloeden. Echter, bij welke opschaling van windparken dit echt impact gaat geven en in welke delen van de Noordzee dit vooral effect gaat hebben, is onbekend.

Er zijn verschillende scenario’s voor de uitrol van windenergie op zee. Deze verkenning laat zien dat het voor de ruimtelijke inrichting van de Noordzee belangrijk is om een goed beeld te hebben van de mogelijke veranderingen die meer windparken teweegbrengen. Volgens de onderzoekers moeten we meer kennis over deze effecten opbouwen met de landen om ons heen; om slimme keuzes te kunnen maken op bv. het gebied van ruimtelijke planning van windparken op zee. We hebben ten slotte maar één Noordzee.

Deze verkenning naar de effecten van grootschaliger aanleg van windparken maakt onderdeel uit van het meerjarig Wind op Zee Programma (WOZEP). De onderzoeken vinden plaats onder aansturing van Rijkswaterstaat in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Doel van het programma is om de effecten van windparken op zee beter te begrijpen en de onzekerheid rondom de aannames uit deze milieueffectrapporten te verkleinen. Bron: Deltares.nl

Download hier het rapport