Identificatie kit haaien en roggen voor Belgische vissers
4 min read
Haaien en roggen zijn de koningen van de zee, het zijn echte toppredatoren. Onze Belgische vissers kunnen in theorie tot meer dan 70 verschillende soorten haaien en roggen tegen komen tijdens het vissen.
Is het een Kathaai of een Hondshaai? Zelfs voor ervaren vissers is op volle zee het verschil soms moeilijk te zien. Dat is een probleem, want terwijl de Hondshaai het de laatste jaren beter doet, blijft de situatie van de Kathaai zorgwekkend.
Het komt voor dat beiden onder de zelfde naam verkocht worden. Een handige map met determinatiefiche en zoekkaarten voor elk van de 30 haai- en rog soorten waar de Belgische visserij mee te maken kan krijgen, zal voortaan de bedreigde en niet-bedreigde soorten beter onderscheiden
Natuurpunt, het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) hebben daarvoor samengewerkt in het project HAROkit (afkorting van: Haaien en Roggen kit voor identificatie). De 3 partners verkregen een duidelijk engagement van de Belgische Rederscentrale, de Vlaamse visveiling NV en het Maritiem opleidingsinstituut Mercator. Dat engagement garandeert meer aandacht en bescherming voor haaien en roggen.
Haaien en roggen zijn de koningen van de zee, het zijn echte toppredatoren. Onze Belgische vissers kunnen in theorie tot meer dan 70 verschillende soorten haaien en roggen tegen komen tijdens het vissen. In de praktijk zijn het er veel minder (een 30-tal soorten). Haai en rog zijn in de Belgische visserij geen doelsoort. De vissen belanden als bijvangst in de netten. Als het om commerciële soorten gaat kunnen ze worden aangeland en vermarkt in de visveiling.
Verschillende soorten haaien en roggen zijn vrij moeilijk van elkaar te onderscheiden. Determinatiefiches zijn dus geen overbodige luxe. Een leek zou denken dat je een Gevlekte rog herkent aan zijn vlekjes. Maar ook een Blonde rog is helemaal gevlekt. Bij de Gevlekte is de rand van het lichaam echter ongevlekt, bij de Blonde is dat niet zo. Daarnaast verschillen roggensoorten bijvoorbeeld in de lengte van de snuit, de plaatsing van (en aantallen) stekels, de tekening op de staart, etc.
Een correcte determinatie is dus belangrijk, want sommige haai- en roggensoorten zijn met uitsterven bedreigd. Het project HAROkit is het gevolg van de publieke bezorgdheid van Natuurpunt toen vorig jaar de Hondshaai werd verkozen tot ‘vis van het jaar’, terwijl deze soort door Belgische vissers samen wordt aangeland met de bijna bedreigde kathaai. Vanuit natuurbeschermingsstandpunt is het immers niet verantwoord de consumptie van een soort aan te moedigen als je niet kan uitsluiten dat ook bedreigde soorten aangeland worden.
Kevin Vanhalst (ILVO): “Het herkennen van de verschillende soorten is inderdaad niet altijd eenvoudig, zelfs niet voor experten. Daardoor gebeurt het soms dat een bedreigde soort mee aan wal komt. Enkele van de meest bedreigde soorten zijn ook wettelijk beschermd, maar krijgen die bescherming niet als ze verward worden met een niet-beschermde soort.”
Krien Hansen (Natuurpunt): “Het was hoog tijd voor actie. Met HAROkit hebben we een concrete praktische verbetering aangebracht in de bescherming van de haaien en roggen die het nodig hebben. Zo wordt de doelstelling ‘meer natuur’ uit het Convenant voor duurzame visserij in de praktijk omgezet.”
Elk Belgisch vissersvaartuig krijgt de map met determinatiefiches en zoekkaarten mee. Net zoals de medewerkers op de visveilingen van Oostende en Zeebrugge. Vissers in opleiding en bijscholing leren op de schoolbanken aan de hand van de map hoe ze de verschillende soorten kunnen herkennen. De determinatiefiches, zoekkaarten en een educatief filmpje met meer informatie over de moeilijk te herkennen soorten, werden ontwikkeld door het Vlaams Instituut voor de Zee en het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek. Het West-Vlaams ingesproken filmpje over de moeilijk herkenbare soorten is de kers op de taart.
Ook voor de mariene wetenschappers biedt HAROkit een kans op meer nauwkeurige cijfers. Op dit moment worden dialectnamen en officiële namen door elkaar gebruikt, waardoor de soorten niet altijd juist geregistreerd worden. Omdat de gegevens niet correct zijn, kunnen wetenschappers geen precieze uitspraken doen over de toestand van de verschillende populaties. Daardoor kan er zelfs onzekerheid sluipen in de Europese vangstadviezen die worden opgesteld door de wetenschappelijke centra. Een correcte en eenvormige registratie aan boord en in de veiling is nodig. Net zoals een beperkte lijst van soorten die in België aangeland mogen worden, als antwoord op de complexiteit van de Europese regels. Het volledige overzicht van beleidsvoorstellen lees je in het rapport dat Natuurpunt opstelde.
Nancy Fockedey (VLIZ): “Bedreigde soorten haaien en roggen zullen beter beschermd worden, waardoor het op termijn meer verantwoord wordt de niet-bedreigde soorten zoals Hondshaai en Stekelrog te consumeren.“
Het determinatiemateriaal en het rapport met beleidsvoorstellen vind je hier:
www.natuurpunt.be/haaien-en-roggen
