Voor Europese vissers dreigt na no-dealbrexit onmiddellijke chaos

Het mogelijke vertrek van de Britten uit de Europese Unie (EU) op 31 oktober valt midden in de periode waarin intensief onderhandeld wordt over de omvang van de vangstquota voor 2020. Deze onderhandelingen zijn tussen de EU-lidstaten onderling, tussen de EU en andere kuststaten zoals de Faeröer-eilanden, Rusland en IJsland, en – heel belangrijk – tussen de EU en Noorwegen.

Opinie artikel door: Pim Visser, directeur van VisNed

Bij een ongereguleerd vertrek van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de EU dreigt aan al deze onderhandelingstafels, door de onduidelijke positie en inzet van het VK, chaos en onzekerheid.

Voor de brexiteers is de visserijsector de lakmoesproef voor een succesvol vertrek uit de EU. Visserij is het enige brexitdossier waarin voor het VK mogelijk nog iets te winnen valt. Visserij is vanaf het begin van het brexitdebat voor de Britten een cruciaal thema geweest en dat is het tot nu toe ook gebleven. De symboolwaarde is groot. In juni 2016 voer brexiteer Nigel Farage nog met een kleine vloot de Theems op om heel demonstratief, voor het Britse parlement, dode vis in de rivier te dumpen.

Interne ruzie

Maar de door de brexiteers aangevoerde argumenten zijn niet valide. Zij stellen dat de huidige interne verdeeldheid binnen de Britse visserijsector veroorzaakt wordt door het Europese visserijbeleid, terwijl de werkelijke oorzaak ligt bij slecht visserijbeheer binnen het VK zelf en bij geruzie tussen de politici in Westminster en het Schotse Edinburgh. Uitholling van het Britse ministerie van visserij, in budgettaire en personele zin, is er de oorzaak van dat er nog steeds geen begin is gemaakt met de ontwikkeling van een eigenstandig duurzaam visserijbeheer.

Tegen deze achtergrond van interne Britse chaos dreigt een Brits vertrek zonder afspraken ook uit te lopen op chaos in het visserijbeheer in Noordwest-Europa. Zonder nadere afspraken zal de toegang tot Brits water voor de schepen uit de EU meteen verboden worden. Vissers kunnen dan kiezen om uit te wijken naar voor hen volkomen onbekende visgronden mits ze daarvoor de juiste vangstquota hebben, of ze kunnen het gokken om illegaal in de Britse wateren te gaan vissen. Een ander alternatief is om aan de kant te blijven en niet uit te varen.

Voor de (vooral kleine) Britse vissers ontstaat ook een rampzalige situatie. Zij kunnen immers hun verse producten niet meer aan hun klanten in de EU verkopen, zolang de ingewikkelde bijbehorende papierwinkel voor export naar ‘derde landen’ niet op orde is. Maar liefst 75% van de Britse vangsten wordt geëxporteerd, waarvan 80% naar de EU. Bovendien krijgen de Britse vissers te maken met kostenverhogende douaneheffingen.

Status Quo

Om al deze redenen is voor zowel de Europese vissers als de Britse visserijsector een voortzetting van de status quo wenselijk. We moeten de huidige regelingen handhaven tot er op kalme wijze nieuwe afspraken zijn gemaakt voor alle ingewikkelde internationale regelingen rond het vangen en verhandelen van vis.

De uitspraak ‘onder druk wordt alles vloeibaar’ wordt vaak gehoord, maar onder tijdsdruk kunnen ook heel vaak zaken mis gaan. Na een eventuele no-dealbrexit op 31 oktober zal er op veel terreinen chaos ontstaan. De verwachting is dat Britse politici dan zullen roepen om quick fixes op veel terreinen.

Juist dan moet de EU niet in de valkuil lopen om snel toe te geven aan Britse eisen op het gebied van visserij. De EU moet zeker niet meegaan in het onder druk opnieuw regelen van toegang tot de zeegebieden, of het versneld sleutelen aan een nieuwe verdeling van visquota ten nadele van de Europese vissers. Zou de EU dat wel doen, dan wordt niet alleen de bestaansbasis onder de bestaande visserijbedrijven weggetrokken, maar dan wordt ook het Europese visserijbeleid in zijn geheel bedreigd.

Precedent

Geeft de Europese Unie nu toe aan de Britten om versneld tot een nieuwe visserijverdeling te komen, dan zou dit ook een precedent kunnen scheppen voor andere lidstaten die in de toekomst eigenlijk ook zo’n herverdeling van vangstrechten zouden wensen.

De bestaande verdeling van de vangstrechten over de lidstaten en diens vissers is het fundament van het huidige visserijbeleid. Het is door menigeen – de Britten voorop – verguisd. Maar dit visserijbeleid heeft er wel voor gezorgd dat de visbestanden in de Noordzee en in de wateren rondom de Britse eilanden weer in gezonde toestand verkeren en duurzaam beheerd en bevist worden.

Een no-dealbrexit mag geen aanleiding zijn voor overhaaste beslissingen en een ondoordacht nieuw visserijbeleid. Want dat zal langjarig grote negatieve gevolgen hebben voor de vissers, hun families en de visserij-afhankelijke gemeenschappen.

Pim Visser is directeur van kotterbelangenorganisatie VisNed en vertegenwoordigt de samenwerkende visserijorganisaties. [FD 23 / 09 / 2019]