Visserijgemeenschappen economisch én sociaal geraakt door corona

De coronapandemie kan grote sociale impact hebben op de visserij, verwacht een internationaal panel van onderzoekers. ‘Al verschilt dit sterk per land, afhankelijk van de visserijcultuur’, zegt Marloes Kraan, antropoloog bij Wageningen Marine Research en covoorzitter van het panel.

Door: Tessa Louwerens

Vijfentwintig onderzoekers uit twaalf verschillende landen kwamen afgelopen week samen om de sociale impact van de coronapandemie op de visserijsector te bespreken. Ze behoren tot de werkgroep “social” van ICES (International Council for the Exploration of the Sea), een internationaal netwerk voor mariene wetenschappers.

Door de coronacrisis ontstaan twee belangrijke problemen voor de sector. ‘Ten eerste is de visserij veelal sterk afhankelijk van internationale handel’, vertelt Kraan. ‘Die wordt nu sterk belemmerd door maatregelen zoals gesloten grenzen en minder vluchten.’

Nederland exporteert bijvoorbeeld zo’n 80 procent van haar vis, met name naar Frankrijk, Spanje en Italië. Dus als die afzet afneemt, heeft dat effecten voor Nederland. De gesloten grenzen zorgen ook voor andere knelpunten. Zo worden de garnalen die de Nederlandse vissers in de Noordzee vangen normaal gesproken gepeld in Marokko, maar dat land heeft een lockdown.

We bekijken welke maatregelen verschillende landen nemen en wat werkt. Zodat we overheden beter kunnen adviseren hoe ze vissers door deze crisis kunnen helpen

Een tweede probleem is dat een groot deel van de handel verse vis en schaaldieren betreft die bestemd zijn voor restaurants, hotels en cafetaria’s – terwijl de horeca nu vrijwel overal dicht is. ‘Juist de kleinschalige visserij lijkt daar in eerste instantie last van te hebben,’ vertelt Kraan. ‘Grote rederijen hebben vaak nog de mogelijkheid om de vangst in te vriezen.’

Aan de andere kant wordt in sommige landen meer vis in blik verkocht, waar mensen zijn begonnen dit te hamsteren, zoals Duitsland. ‘En sommige Nederlandse vissers vangen het wegvallen van de horeca op door over te schakelen op een andere doelsoort. In plaats van tong, dat met name voor de horeca is, gaan ze bijvoorbeeld vissen op schol.’

Verschillende problemen

Het soort problemen dat ontstaat is volgens Kraan ook grotendeels afhankelijk van de visserijcultuur. ‘Zo is de vissersvloot in Spanje in bepaalde regio’s in eigen beheer van vissers, terwijl door het uitroepen van de noodtoestand alle macht naar de federale overheid gaat. Daarmee ontstond initieel verwarring wie beslissingen nam.’ Weer heel andere problemen spelen in afgelegen gebieden zoals Alaska en het noorden van Noorwegen, waar strenge reisrestricties gelden vanwege de beperkte capaciteit van ziekenhuizen. Daardoor is het lastig is om vissers van buitenaf in te huren – wat normaal gesproken wel gebeurt. Zweden vormt momenteel een uitzondering, als land waar de visserij tot nu toe weinig problemen heeft, vertelt Kraan. ‘Ten eerste omdat Zweden geen complete lockdown heeft en ten tweede omdat de visserij daar met name is gericht op het vangen van vis voor de vismeelindustrie, voor het voeren van kweekvis.’

Vervolg

De komende tijd blijven de onderzoekers de ontwikkelingen volgen. Kraan; ‘Het gaat ontzettend snel en verandert van dag tot dag. Zo weten we dat de Nederlandse garnalenvissers inmiddels weer uitvaren, dus er worden ook snel oplossingen gevonden.’

Binnenkort zet ze een enquête uit onder vissers om te kijken hoe het met hen gaat. ‘Daarbij gaat het niet alleen om de economische impact’, zegt Kraan. ‘Voor veel vissers is vissen een manier van leven die al generaties bestaat. Als je bedrijf over de kop zou gaan, dan is het moeilijk om iets anders te doen. Vissers zouden daarmee ook een stuk van hun identiteit kwijtraken.’ Kraan hoopt vooral dat de wetenschap iets kan leren van deze situatie. ‘We bekijken welke maatregelen verschillende landen nemen en wat werkt, zodat we overheden beter kunnen adviseren hoe ze vissers door deze crisis kunnen helpen.’ [Resource – Wur. 8 april 2020]