Afgelopen acht jaar meer dan 1000 nieuwe zeevissoorten ontdekt

Oostende – Onderzoekers hebben de afgelopen acht jaar meer dan duizend nieuwe zeevissoorten ontdekt over de hele wereld. Daar zitten onder meer 112 haaien en roggen soorten tussen.

Sinds 2008 werden wereldwijd meer dan 1000 nieuwe zeevissoorten beschreven — een gemiddelde van meer dan 10 per maand. Dit is één van de verrassende resultaten, vastgesteld door de wetenschappers die al het bekende zeeleven inventariseren.

Bij die nieuw ontdekte vissoorten zijn 122 haaien en roggen, 131 grondels en een nieuw soort barracuda aangetroffen in de Middellandse Zee. Deze soorten zijn opgenomen in het Wereld Register van Mariene Soorten (WoRMS), een unieke internationale inspanning die alle bestaande taxonomische kennis rond het zeeleven samenbrengt.

Ook bij het traceren van overbodige dubbelnamen werd de afgelopen acht jaar heel wat resultaat geboekt: bijna de helft van alle wetenschappelijke namen die de voorbije 250 jaar aan oceaansoorten werden toebedeeld, bleken synoniemen te zijn.

Door zoveel mogelijk databanken samen te voegen vonden de meer dan 200 editors van WoRMS in de wetenschappelijke literatuur bijna 419.000 soortnamen. Hiervan bleken er 190.400 (45%) synonymisch. Voor een zeeslak, de ruwe alikruik, bleken zelfs 113 verschillende namen in omloop (zie verder).

WoRMS editors slaagden erin om het totaal aantal bekende zeesoorten uit te zuiveren tot 228.450. Het betreft zo’n 195.000 (86%) zeedieren, waaronder meer dan 18.000 sinds halfweg 18de eeuw ontdekte vissensoorten, meer dan 1.800 zeesterren, 816 pijlinktvissen, 93 walvisachtigen en 8.900 schelpdiersoorten. Naast zeedieren zijn ook wieren en andere planten, bacteriën, virussen, schimmels en protisten vertegenwoordigd.

WoRMS wordt gehost in het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) in België. Dit succesvol samenwerkingsproject is erin geslaagd om één enkele gezaghebbende referentielijst samen te stellen van alle leven in zee beschreven sinds het pionierswerk van Carl Linnaeus.

Alleen al in 2014 werden 1.451 nieuwe zeeorganismen toegevoegd aan WoRMS — een gemiddelde van vier per dag

“Hoewel er nog enkele kleinere hiaten zijn, beschouwen we het register vandaag als min of meer volledig, toch voor wat de in de wetenschappelijke literatuur beschreven organismen betreft.” zegt WoRMS vicevoorzitter Jan Mees, tevens voorzitter van de European Marine Board en directeur van het VLIZ. “Het spreekt voor zich dat we het register ook blijven updaten met nieuw beschreven soorten, herzieningen van de taxonomie doorvoeren en over het hoofd geziene soorten toevoegen.” Dr. Mees voegt daaraan toe dat er nog een geschatte 10.000 of meer nieuwe soorten in recipiënten wachten op beschrijving en dus erkenning.

Merkwaardig genoeg, zo stelt WoRMS visspecialist Nicolas Bailly van het Hellenic Center for Marine Research (HCMR), worden nog regelmatig relatief grote zeedieren nieuw ontdekt en beschreven. Vorige maand nog ontdekte men aan de zuidkust van Australië een nieuwe soort zeepaardje, de robijnrode Phyllopteryx dewysea. Deze soort kon enkel door DNA-analyse van twee andere soorten worden onderscheiden. De Gobiidae familie (grondels) kent – met 131 – het grootste aantal nieuwe soorten sinds 2008; op de tweede plaats volgt de Liparidae familie (slakdolven) met 52 vertegenwoordigers.

Andere nieuwe merkwaardige vissen sinds 2008 zijn o.a.:
* Sphyraena intermedia – een derde soort barracuda gevonden in de Middellandse Zee
* Protanguillidae – een nieuwe palingachtige familie ontdekt in Palau (soort: Protanguilla palau)
* Histiophryne psychedelica – een Indonesische frogfish met “psychedelische” kleurpatronen
* Chlamydoselachus africana – een wat luguber uitziende, gekraagde haaiensoort voorkomend in Afrikaanse wateren, enkel op basis van DNA te onderscheiden van de wijd verspreide Chlamydoselachus anguineus

* Salmo kottelati – een nieuwe forelsoort in Turkije

Onder de nieuwe soorten uit 2014 bevinden zich twee dolfijnen en 139 sponzen

Naast heel wat merkwaardige vissen zijn in 2014 ook 2 nieuwe dolfijnen en 139 sponzen ontdekt. Uit eerder ontdekte sponzen werden diverse waardevolle kankerbestrijdingsstoffen geïsoleerd. Studies voorzien dan ook dat meer dan 200 antikankerstoffen uit nieuw zeeleven de klinische testen zullen doorstaan — geneesmiddelen met een geschatte waarde van minstens 420 miljard EUR.

De twee nieuwe dolfijnsoorten:
* Sousa sahulensis  – de Australische sousa of bultrugdolfijn
* Inia araguaiaensis – een langsnuitrivierdolfijn uit Brazilië als zeldzaam rivierzoogdier opgenomen in WoRMS

Vorig jaar beschreven zeewetenschappers ook 12 nieuwe families en 141 nieuwe genera (familie en genus staan – op de 8-trapsladder van de systematische ordening van levende organismen – hoger geklasseerd dan een soort of species). Eén geslacht zeedieren (Dendrogramma, met twee verwante soorten Dendrogramma enigmatica en Dengrogramma discoides) paste zelfs niet in een bestaand fylum — de hoogste classificatie categorie in het dierenrijk. Verder onderzoek zal moeten aantonen of het hier om een volledig nieuwe vorm van dierlijk leven gaat.

Andere merkwaardige vondsten uit 2014:
* Areospora rohanae – een nieuw genus/soort parasiet, voor het eerst door Chileense visverwerkers ontdekt in de King krab. De taxonoom in kwestie noemde deze kleine schimmel naar zijn dochter.
* Keesingia gigas – een nieuw genus/soort reuzenkwal — giftig en zonder tentakels — genoemd naar de bekende Australische bioloog John Keesing.
* Litarachna lopezae – een soort mijt verzameld in de kustwateren van Puerto Rico en genoemd naar zangeres-actrice Jennifer Lopez, afkomstig uit hetzelfde gebied
* Mysidopsis zsilaveczi (hoge-resolutie foto’s, credit Guido Zsilavecz) – een ‘sterrenkijkende’ Zuid-Afrikaanse garnaal, zo genoemd vanwege de naar boven gerichte ogen
* Phoronis emigi – de eerste in meer dan 60 jaar nieuw beschreven hoefijzerworm, genoemd naar de bekende Franse zeewetenschapper Christian C. Emig
* Nitzschia bizertensis – een alg die bloeien kan veroorzaken waarbij het neurotoxine domoic zuur vrijkomt, met ASP (‘amnesic shellfish poisoning’) als gevolg
* Sierradiadema kristini – nieuwe soort zee-egel geïdentificeerd op basis van een fossiel exemplaar

De kampioen in aantal dubbelnamen: Littorina saxatilis

Na grondige analyse van alle databanken over marien leven, kroonden WoRMS experten de ruwe alikruik (Littorina saxatilis; foto’s, credit Antonio França), een zeeslak die ironisch genoeg wel wat lijkt op de Hoorn des Overvloeds, tot koning van het aantal dubbelnamen. Niet minder dan 113 namen zijn ooit op dit diertje gekleefd. De taxonoom die een nieuwe soort vindt en voor het eerst beschrijft, mag die een naam geven. Voor Littorina saxatilis was dit de jonge vorser Giuseppe Olivi. Hij trof het diertje in 1792 aan in de baai van Venetië en beschreef het. Daarna troffen ook andere taxonomen wereldwijd deze wijdverbreide soort aan en gaven die – zonder weet te hebben van de eerste beschrijving door Giuseppe Olivi – een andere Latijnse naam (zie lijst met links naar verspreiding en bijkomende info). Wanneer een soort meerdere namen bezit, geeft WoRMS voorrang aan de oudste beschrijving (de synoniemen worden wel opgelijst om het onderzoek te vergemakkelijken).

Grote uitdagingen in de toekomst

De taxonomische beschrijving van soorten is een traag en nauwgezet proces dat dezer dagen door DNA-identificatie en andere technologieën in een stroomversnelling is geraakt. De uitdaging is ook niet min: onderzoekers van de Census of Marine Life (2000-2010; met WoRMS toen al als een belangrijke component) schatten dat er nog tussen de 500.000 en 2 miljoen mariene soorten niet ontdekt en beschreven zijn. Zelfs aan de huidige snelheid (4 per dag) waarmee soorten ontdekt en geregistreerd worden, zal de beschrijving van alle levensvormen in zee nog minstens 360 jaar in beslag nemen.

“Het dwingt ons tot nederigheid te zien dat we mogelijk nog maar een goeie 10% van alle levensvormen in de oceaan en wereldzeeën hebben ontdekt” zegt Dr. Mees, die onderstreept dat de opmerkelijke snelheid waarmee nieuw leven wordt ontdekt niet betekent dat het goed gaat met het zeeleven. “Helaas vrezen we dat veel soorten vrijwel zeker al verdwenen zullen zijn – door veranderende omstandigheden op zee bv. door opwarming, vervuiling en verzuring – nog voor we een kans hebben gekregen om ze te ontdekken.”

De meeste nieuwe visbeschrijvingen komen voort uit recente ontdekkingen, studies van museumcollecties en het herbekijken van soorten met een zeer grote verspreiding, stelt Dr. Bailly. Zo zijn nogal wat beschrijvingen van nieuwe zeevissoorten het gevolg van het herbekijken van soorten die zowel in de Rode Zee als de Indische Oceaan voorkomen en waarvan nu blijkt dat het om aparte populaties van gescheiden soorten gaat. Zo’n 30% van alle nieuwe visvondsten is afkomstig van koraalriffen (voornamelijk Gobiidae en andere families van kleinere soorten), nog eens 30% uit de diepzee. Heel weinig nieuws viel te rapen in de bovenste 200 m van de onmetelijke watervolumes van de grote oceaanbekkens.

WoRMS voorzitter Geoff Boxshall van het Natural History Museum, London: “Ik ben best wel trots op wat WoRMS reeds heeft bereikt. Door de gezamenlijke inspanning van meer dan 200 taxonomische editors wereldwijd is WoRMS nu een echt mondiaal product geworden. De ondersteuning en inspiratie van onze gastheer VLIZ is essentieel geweest voor het succes, naast de niet aflatende steun via tal van projecten (zoals LifeWatch) van de Europese Unie. Toch wil ik in het bijzonder dank betuigen aan de taxonomische experten, zonder wiens kennis en inspanning WoRMS niet zou (kunnen) bestaan.”

WoRMS bevat ook een snelgroeiende collectie van 50.000 foto’s — negen keer meer dan in 2008 —, hyperlinks naar de originele taxonomische literatuur en heel wat bijkomende informatie.

WoRMS vormt tevens de ruggengraat voor LifeWatch, de E-Science Europese Infrastructuur voor Biodiversiteit- en Ecosysteem Onderzoek, die ernaar streeft om soortsinformatie uit diverse databanken op een kwaliteitsvolle wijze te groeperen en beschikbaar te stellen. Dankzij de financiële steun van LifeWatch, heeft WoRMS sinds 2012 heel wat hiaten kunnen invullen en is het verder kunnen groeien aan zijn huidige snelheid.

Fotos: http://www.marinespecies.org/photogallery.php?

[Persbericht door: VLIZ, i.k.v. WoRMS en LifeWatch op 12/03/2015]